Biologia molekularna dla farmaceutów
Z przedmowy
Oddając do rąk Państwa ten podręcznik, winni jesteśmy wyjaśnienie przede wszystkim dwóch kwestii zawartych w tytule: co to jest biologia molekularna i dlaczego dla farmaceutów. Biologia molekularna, mimo osiągnięcia już ?wieku średniego?, to dyscyplina dosyć trudna do zdefiniowania. Popularne encyklopedie określają biologię molekularną jako dziedzinę badań z pogranicza kilku nauk biologicznych, przede wszystkim biochemii, biofizyki i genetyki. (...)
Oczywiście zsekwencjonowanie genomu ludzkiego, a także poznawanie mechanizmów regulacji ekspresji genów sprawia, że zarówno biochemicy jak i genetycy stają się biologami molekularnymi. Z drugiej strony pojawia się też często pytanie, czy biologia molekularna to zbiór metod, czy nauka. Aby uzasadnić, że to jednak nauka w większości podręczników o takim tytule zawarty jest opis zagadnień związanych z transmisją informacji genetycznej oraz podstawowych technik technologii rekombinacji DNA.
Niezależnie od definicji nikt nie ma wątpliwości, że biologia molekularna, umożliwiając poznanie molekularnych podstaw zjawisk zachodzących zarówno w warunkach prawidłowych, jak i patologicznych, stworzyła zupełnie nowe możliwości diagnostyczne i terapeutyczne. Te ostatnie dotyczą nie tylko nowych celów oddziaływania leków, ale także biomarkerów umożliwiających ocenę skuteczności ich działania/terapii. Poznanie genomu i kodowanych przez niego białek zmieniło strategię poszukiwania nowych leków. Wychodząc od celu molekularnego, poszukuje się związków, które mogą z nimi wchodzić w interakcję. Jest to więc taktyka całkowicie odmienna od tej sprzed epoki genomowej, kiedy najpierw odkrywany był związek, a cząsteczka docelowa jego oddziaływania była identyfikowana później. Szczególnie atrakcyjnym celem oddziaływania leków są np. kinazy, których zidentyfikowano ponad 500, a także białka będące enzymami lub receptorami. Innym ?farmaceutycznym? obszarem biologii molekularnej jest technologia rekombinacji DNA i transgeneza, które umożliwiają produkcję ludzkich białek terapeutycznych.
Biorąc pod uwagę fakt, że farmaceutów mogą interesować przed wszystkim wymienione wyżej zagadnienia dotyczące zastosowań biologii molekularnej, w niniejszym podręczniku, nie uciekając od opisu metod, skupiliśmy się na opisie zjawisk i problemów, które są bądź mogą być wykorzystane w terapii lub diagnostyce. Podręcznik jest wynikiem siedmioletniego doświadczenia w zakresie nauczania tego przedmiotu na kierunku farmacja, także w języku angielskim, z uwzględnieniem uwag i ocen studentów, za które jesteśmy im wdzięczni.
Mamy nadzieję, że podręcznik, choć adresowany jest przede wszystkim do studentów farmacji i farmaceutów, zainteresuje także specjalistów z innych dziedzin.