Higiena. Higiena środowiskowa. Higiena żywności i żywienia. Higiena w Zakładach Opieki Zdrowotnej
Wprowadzenie
W medycynie - poza naukami podstawowymi - wyróżnia się: grupę nauk klinicznych (które czasami określa się jako medycynę naprawczą) oraz nauk, które zajmują się realizowaniem medycyny profilaktycznej. Higiena jest nauką, która w całości zajmuje się problematyką z zakresu medycyny profilaktycznej.
Medycyna profilaktyczna (zapobiegawcza) - realizowana poprzez profilaktykę pierwszej fazy, oświatę zdrowotną i promocję zdrowia - jest obszerną gałęzią medycyny obejmującą wszelką działalność mającą na celu zapobieganie chorobom w przypadkach indywidualnych oraz opanowanie chorób i zapobieganie ich występowaniu w zbiorowiskach ludzkich. Profilaktyczny kierunek w medycynie klinicznej to sposób myślenia i postępowania lekarza leczącego, który obejmuje nie tylko samą jednostkę kliniczną, ale także uwzględnia warunki rodzinne pacjenta, jego środowisko pracy, warunki ekonomiczno-społeczne oraz wpływ tych wszystkich czynników na proces zdrowienia i rehabilitacji oraz zapobiegania nawrotom czy komplikacjom choroby. W obecnych czasach potrzeba rozszerzania medycyny profilaktycznej nie jest już kwestionowana. Według prognoz udział medycyny profilaktycznej w medycynie przyszłości będzie coraz wyraźniejszy.
Działalność fachowych pracowników opieki zdrowotnej obejmuje m. in. oświatę zdrowotną i promocję zdrowia. Problematykę tę przestawiono w rozdz. III.
Obecnie w nauczaniu akademickim higieny odchodzi się od klasycznej higieny koncentrującej się głównie na ocenie środowiska człowieka. Dzisiejsza higiena skłania się coraz wyraźniej ku medycynie środowiskowej, opisującej przede wszystkim zaburzenia subkliniczne a nawet treści kliniczne (tzw. choroby środowiskowe). Znaczenie nauczania higieny podkreśla art. 71 Kodeksu Etyki Lekarskiej: "Lekarz ma obowiązek zwracania uwagi społeczeństwa, władz i każdego pacjenta na znaczenie ochrony zdrowia, a także na zagrożenia ekologiczne. Swoim postępowaniem, również poza pracą zawodową, lekarz nie może propagować postaw antyzdrowotnych." Tę problematykę przedstawiono w rozdz. IV: Ekologiczne i higieniczne problemy środowiska.
Szczególne znaczenie ma dla fachowych pracowników służby zdrowia znajomość zasad higieny żywności i żywienia Istnieją bowiem wyraźne powiązania pomiędzy ilością i składem jakościowym przyjmowanych składników pokarmowych, a takimi chorobami przewlekłymi, jak np.: otyłość, miażdżyca, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, kamica żółciowa, choroby jelita grubego. Lekarz powinien np. umieć udzielać trafnych porad osobom odchudzającym się. Problematykę tę (w tym metabolicznych chorób cywilizacyjnych) przedstawiono w rozdz. V.
W rozdz. VI (Higiena w zakładach opieki zdrowotnej) przedstawiono zasady sterylizacji, dezynfekcji, antyseptyki, aseptyki. Znajomość tych zasad, znajomość środków dezynfekcyjnych, umiejętność zachowania higieny osobistej, szczególnie zasady antyseptyki skóry rąk decydują o zmniejszeniu liczby zakażeń szpitalnych. Ma to szczególne znaczenie praktyczne w oddziałach zakaźnych, oddziałach chirurgicznych i pokrewnych, oddziałach intensywnej opieki zdrowotnej. Zaniedbanie zasad higieny w oddziałach szpitalnych, poradniach, gabinetach prywatnych (np. stomatologicznych) grozi nie tylko wystąpieniem zakażeń jatrogennych u pacjentów, ale także wytoczeniem procesu sądowego o odszkodowanie lub rentę inwalidzką. Takie przypadki stają się w praktyce sądowej coraz częstsze. (...)