Polska szkoła filozofii medycyny. Przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe
Wstęp
(...) Od samego początku nauczania filozofii medycyny problemem był brak odpowiednich podręczników, a także materiałów źródłowych, wzbogacających dydaktykę w tym zakresie. Studenci medycyny i stomatologii niezbyt chętnie chcieli „poszukiwać” potrzebnych tekstów czy informacji poprzez kwerendę w bibliotekach, woleli raczej – czemu trudno się dziwić w nawale innych zajęć – otrzymywać od wykładowców gotowe teksty na zajęciach. W związku z tym już kilka lat temu zrodziła się myśl wydania publikacji, która z jednej strony zawierałaby podstawowy zasób danych na temat najważniejszych przedstawicieli polskiej szkoły filozofii medycyny (dane biograficzne, najważniejsze prace, główne idee i poglądy), z drugiej – zawierałaby fragmenty artykułów lub książek, ilustrujących ich poglądy i przekonania filozoficzne, etyczne czy estetyczne na temat statusu medycyny, etyki zawodowej lekarzy, rozumienia pojęć choroby i zdrowia, itp. Podjęcie się realizacji tego zamysłu natrafiło na różne przeszkody, przede wszystkim natury merytorycznej. Jak wiadomo, badaczy zajmujących się fenomenem polskiej szkoły filozofii medycyny jest niewielu, a do tego różnią się w jej ocenie perspektywą filozoficzną oraz metodologiczną. W konsekwencji założyliśmy, że najprostsze, co nie znaczy najłatwiejsze, będzie przekonanie do inicjatywy wydawniczej grona pracowników Katedry Nauk Społecznych, specjalizujących się w dydaktyce z zakresu filozofii, filozofii medycyny, etyki i bioetyki na wszystkich wydziałach Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu oraz zaproszenie do współpracy dr. Jarosława Barańskiego z Zakładu Humanistycznych Nauk Lekarskich Akademii Medycznej we Wrocławiu, który od lat zajmuje się humanistycznymi aspektami twórczości polskich lekarzy.
(...) Wydając niniejszą książkę mamy poczucie, iż wpisujemy się w proces odradzania się filozofii medycyny w Polsce. Wprawdzie wydawane od kilku lat w Poznaniu „Archiwum” przywróciło w tytule termin „filozofia medycyny”, niestety ukazujące się incydentalnie zeszyty nie zawierają właściwie artykułów o treści filozoficzno-medycznej. Powrót do uprawiania tej dziedziny wiedzy manifestuje się w ostatnich latach z jednej strony coraz większą liczbą publikacji na temat filozoficzno-etycznych aspektów funkcjonowania medycyny, z drugiej zaś powoływaniem w uniwersytetach i w uniwersytetach medycznych zakładów, które w nazwie mają pojęcie „filozofia medycyny” (Kraków, Łódź, Poznań). To oczywiście nie oznacza, że w innych uczelniach medycznych filozofia medycyny jest kompletnie nieobecna. Programy zajęć z filozofii, etyki czy bioetyki, realizowane na wydziałach medycznych niektórych uczelni (Lublin, Warszawa, Wrocław, Białystok), zawierają zagadnienia, które niewątpliwie mieszczą się w pojęciu filozofii medycyny. Sądzimy jednak, że warto w ich realizacji nawiązywać do osiągnięć polskiej szkoły filozofii medycyny.
Studenci być może wówczas dostrzegą, że fundamentalne pytania o status medycyny, kierunki jej rozwoju, a przede wszystkim wartości na jakich powinna się opierać mają nieco dłuższą, a także rodzimą historię.
Michał Musielak, Jan Zamojski