Zdrowie i edukacja prozdrowotna społeczeństwa polskiego na przestrzeni XIX i XX wieku. Wybrane aspekty
Wstęp
Książka przekazywana w Państwa ręce stanowi próbę ukazania zmian, jakie zachodziły w stosunku do zdrowia i edukacji prozdrowotnej społeczeństwa polskiego w ciągu ostatnich dwóch stuleci. Podjęto również zadanie przybliżenia cech charakterystycznych dla Polski w tym zakresie, tak aby można było uwypuklić specyfikę tego obszaru w różnych kontekstach związanych ze zdrowiem.
Zagadnienia będące przedmiotem publikacji, do tej pory tylko w niewielkim stopniu interesowały historyków czy historyków medycyny, częściej były przedmiotem zainteresowań etnografów bądź etnologów. Zamierzeniem moim, jako historyka, jest zatem ukazanie zagadnień zdrowia z nieco innej perspektywy metodologicznej. Podkreślić należy, że większość źródeł na temat zdrowia i edukacji zdrowotnej w badanym okresie jest rozproszonych i ogarnięcie ich wszystkich nie było zadaniem łatwym. Z tym większą satysfakcją prezentuję Państwu niniejszą książkę, mając świadomość, że analiza sytuacji zdrowotnej na przestrzeni XIX i XX wieku jest niezwykle cenna.
Celem pracy była identyfikacja czynników społecznych, kulturowych i środowiskowych, które w warunkach ostatnich dwustu lat były odpowiedzialne za zdrowie społeczeństwa polskiego oraz pozwoliły dostrzec zależność między stanem zdrowia a jakością życia. Uświadamianie
i utrwalanie w świadomości społecznej tej zależności następowało poprzez działania edukacyjne i wiązało się z aktywnym i twórczym uczestnictwem jednostek i grup, np. w okresie międzywojennym organizacji młodzieżowych czy uniwersytetów ludowych. Edukacja prozdrowotna, w badanym okresie, przyczyniała się do wzrostu świadomości społeczeństwa polskiego oraz do umiejętności dokonywania wyborów w trosce o swoje zdrowie z pełną odpowiedzialnością za ten wybór.
Teoretyczną podstawę książki stanowiła przesłanka o charakterze ogólnym, a mianowicie, że zdrowie od czasów najdawniejszych do współczesnych stanowiło i stanowi w dalszym ciągu przedmiot zainteresowań badawczych. Wielu autorów starało się odpowiedzieć na pytanie czym jest zdrowie, jak o nie dbać, jak je zachować i umacniać. Starano się określać normy, które miały lub mogły mieć wpływ na zachowania jednostki i całych zbiorowości w sferze zdrowia, a także na formułowanie się określonych przekonań o takich zachowaniach, które służą umacnianiu zdrowia. Odnosiły się one na przykład do zasad czystości, diety, aktywności fizycznej, picia alkoholu, seksu, a nawet używania kosmetyków.
Małgorzata Posłuszna