Ochrona zdrowia osób pozbawionych wolności. Aspekty medyczno‑prawne, instytucjonalne i społeczne

Z wprowadzenia

Zamysł napisania pracy poświęconej ochronie zdrowia osób odbywających karę pozbawienia wolności był wynikiem dość długiego procesu obserwacji polskiej przestrzeni penitencjarnej i zachodzących w niej zmian. Wpłynęły one w zasadniczy sposób na sytuację osadzonych polskich zakładach karnych i aresztach śledczych, a także na obecny sposób pracy penitencjarnej z nimi. Co za tym idzie, przeobrażenia, jakie zaszły w polskim więziennictwie po roku 1989, wpłynęły także na stosunek jego władz do różnych praw skazanych. W takim kontekście powstało pytanie o miejsce prawa do ochrony zdrowia, a zwłaszcza sposób jego realizacji, w nowych warunkach społecznych, w kompleksie różnych zagadnień i problemów praktyki penitencjarnej.

Niniejsza monografia stanowi zatem próbę przeanalizowania wpływu instytucjonalno‑organizacyjnych przemian w polskim więziennictwie, jakie dokonały się w efekcie reform lat dziewięćdziesiątych XX wieku, na ewolucję modelu oddziaływań na więźniów ze szczególnym naciskiem na problem stopnia, w jakim uwzględnia on problematykę ochrony zdrowia osób pozbawionych wolności. Przyjmuję w niej za H. Machelem, że pod pojęciem modelu należy rozumieć całokształt oddziaływania administracji zakładu karnego na więźniów, którego celem jest utrzymywanie zdrowia, dyscypliny, zabezpieczenia przed demoralizacją, bezpieczeństwa oraz ich resocjalizacji. Chodzić mi więc będzie w szczególności o odpowiedź na pytanie, czy i na ile zmiany te wpłynęły na ogólną filozofię oraz ustawowe założenia postępowania ze skazanymi na karę pozbawienia wolności, przy założeniu, że jej najważniejszym elementem jest realizowany paradygmat pracy penitencjarnej, w nim także wzgląd na ochronę zdrowia skazanych.